Innovatie? Begin bij je medewerkers.

Nederland innoveert onvoldoende. Aldus Henk Volberda, Hoogleraar Strategisch Management en Ondernemingsbeleid aan de Erasmus Universiteit. We zijn gezakt naar de zesde plaats op de lijst met meest innovatieve economieën in de EU. Door de huidige crisis zijn vooral kosten besparen en LEAN management voor veel organisaties belangrijk om hun winstgevendheid op peil te houden. 

Geen technologische innovatie zonder sociale innovatie
Succesvolle organisaties echter zetten meer in op innovatie. In onze globale economie kunnen we namelijk niet meer concurreren op kosten en kwaliteit alleen, die zijn overal gelijk. Ons onderscheidend vermogen moeten we veel meer in creatieve en innovatieve oplossingen zoeken.

Het begint bij leiderschap en een visie op de toekomst. Grote R&D budgetten helpen, maar innovatie is meer. Het geheim zit vooral in goed en gemotiveerd personeel, betrokken management en een flexibele organisatie. Want wil je innovatief zijn, dan zal je eerst aan de medewerkers moeten sleutelen. Uit onderzoeken en publicaties, zoals de “innovation monitor van Volberda, blijkt dat 75% van het innovatiesucces bepaald wordt door sociale innovatie.
Het primaire proces is inhoudelijk leidend bij innovatie maar HR is voorwaardenscheppend. Creativiteit wordt namelijk bepaald door gedrag, je moet ideeën durven delen en leren van anderen. HR kan de innovatie aanjagen door op alle niveaus in de organisatie gedrag te beïnvloeden, door instrumenten in te zetten die de ideale voedingsbodem vormen voor vernieuwingen van diensten, producten en processen. 

Die ideale voedingsbodem kent een aantal voorwaarden:

• innovatie begint aan de top. Investeer in je medewerkers met opleidingen, arbeidsvoorwaarden maar vooral vertrouwen en verantwoordelijkheid;
• innovatie doe je samen. Betrek al je medewerkers, maar ook klanten en leveranciers bij het proces;
• wendbaarheid is de sleutel tot succes. Als de markt verandert moet de organisatie ook kunnen veranderen.

Hoe bevorder ik innovatie?
Onderzoek leert dat weinig HRM’ers zich met innovatie bezighouden en de cultuur en structuur zo inrichten dat creativiteit bevorderd wordt. Terwijl je klein kan beginnen met een aantal quick wins. Om organisaties op weg te helpen,  geef ik graag 12 tips die snel en gemakkelijk een voedingsbodem voor innovatie creëren:

• let bij werving en selectie van nieuwe medewerkers op een innovatief profiel (creatief, onderzoekend, initiatiefrijk). Hoe hebben ze bijvoorbeeld op belangrijke veranderingen in hun leven gereageerd;
• betrek alle medewerkers, ook de flexwerkers, bij innovatie en zie ontwikkeling breder dan klassiek MD voor alleen de toppers in je organisatie;
• stimuleer creativiteit door vertrouwen te geven, betrokkenheid te tonen en open te staan open voor ongebruikelijke ideeën;
• investeer in opleidingen om creativiteit te bevorderen. Geef bij indiensttreding bijvoorbeeld een introductiecursus “intrapreneurship” (die zijn gratis op internet te vinden);
• stimuleer persoonlijke groei en geef medewerkers een eigen ontwikkelbudget en laat ze zelf bepalen wat ermee te doen;
• via open-innovatie en co-creatie met klanten, leveranciers, distributeurs en onderwijsinstellingen worden ideeën, kennis en ervaringen uitgewisseld. Leer bijvoorbeeld van klachten;
• organiseer regelmatig innovatie events waar medewerkers kunnen sparren met managers over ideeën, nodig outsiders uit die iets vertellen over innovatie en organiseer mini-MBA’s voor managers;
• creëer multidisciplinaire teams, laat mensen buiten hun eigen functieprofielen kijken en doe aan job-crafting. Schep multidisciplinaire ruimtes voor overleg. Het Nieuwe Werken kan helpen in de work-life balans, maar pas ook op, want voor het scheppen van een creatieve sfeer moet je elkaar regelmatig kunnen ontmoeten;
• organiseer jaarlijks de ‘Week van de uitwisseling’ waar medewerkers meelopen met een collega van een  andere afdeling, of zelfs bij een klant of leverancier;
• laat medewerkers iedere week opschrijven wie ze hebben ontmoet waar ze als mens of professional van kunnen leren en groeien. En stel de vraag iedere keer tijdens het werkoverleg: Wat heb je op de werkvloer gehoord over dit team dat ons een kans biedt om te groeien; 
• communiceer organisatie breed regelmatig over creativiteit, innovatie en laat de ideeën zien;
• kijk naar de lange termijn, draag visie uit en creëer een informeel management. Stimuleer “Management by walking arround” en leg je oor te luisteren op de werkvloer.

Verandering als constante. 
De eerste stap om als organisatie innovatief te zijn, heeft dus te maken met ons eigen gedrag, accepteer dat de wereld in beweging is en verandering de enige constante. Deze houding moet beginnen bij de leiding van de organisatie en doorsijpelen naar elk niveau. HR kan daar aan bijdragen door een bedrijfscultuur te helpen creëren waar mensen openstaan voor elkaars ideeën, waar ideeën gesteund worden en kunnen groeien.

Efficiency en kosten besparing vragen om standaardisatie, een strakke cultuur en korte termijn focus. Terwijl innovatie vraagt om vertrouwen en verantwoordelijkheden laag in de organisatie, een lossere cultuur en lange termijn focus. Het is de kunst om de balans hiertussen te kunnen vinden en om toekomstbestendig en wendbaar en dus succesvol te zijn.


Kamiel Rietsema
Managing Partner Optines Consultancy